7. MÓWIENIE O DOŚWIADCZENIACH ŻYCIOWYCH
(INSTRUKCJA)
UWAGA
GŁÓWNY TEMAT OMAWIANY W TYM MODULE KURSU, CZYLI CZAS PRESENT PERFECT, KTÓRY SŁUŻY DO MÓWIENIA O DOŚWIADCZENIACH ŻYCIOWYCH, NIE MA ODPOWIEDNIKA W JĘZYKU POLSKIM DLATEGO WARTO BYĆ DLA SIEBIE WYROZUMIAŁYM I PODZIELIĆ WIEDZĘ W NIM ZAWARTĄ NA MNIEJSZE KAWAŁKI.
DLA TWOJEJ WYGODY PODZIELIŁAM TEN MODUŁ NA 6 ODDZIELNYCH SEKCJI: 1) TWIERDZENIA 2) PRZECZENIA 3) PYTANIA DOTYCZĄCE DOŚWIADCZEŃ ŻYCIOWYCH 4) PYTANIA ZAMKNIĘTE 5) PYTANIA SZCZEGÓŁOWE I 6) ZASTOSOWANIE CZASÓW PAST SIMPLE I PRESENT PERFECT W PRAKTYCE, TAK BYŚ SKUTECZNIEJ STOSOWAŁ/A JE W CODZIENNYCH ROZMOWACH.
SAM/A SPRAWDŹ CO NAJLEPIEJ DZIAŁA DLA CIEBIE – MOŻESZ NP. JEDNEGO DNIA/TYGODNIA POZNAWAĆ I TWORZYĆ TYLKO ZDANIA TWIERDZĄCE, KOLEJNEGO TYLKO PRZECZENIA A DOPIERO PÓŹNIEJ PYTANIA.
NAJWAŻNIEJSZE, ABYŚ CZUŁ/A SIĘ PEWNIE I BEZPIECZNIE W TYM PROCESIE – DASZ RADĘ!
PAMIĘTAJ TEŻ, ŻE TO CO ODRÓŻNIA CZAS PRESENT PERFECT OD CZASU PAST SIMPLE (PATRZ: MODUŁ 6) TO FAKT, ŻE CZAS PRESENT PERFECT DOTYCZY „OBECNYCH SKUTKÓW” TWOICH DOŚWIADCZEŃ ŻYCIOWYCH I TEGO CO DOTYCHCZAS „MASZ ZROBIONE/ DOŚWIADCZONE” NATOMIAST CZAS PAST SIMPLE SŁUŻY DO OMAWIANIA SZCZEGÓŁÓW ZAKOŃCZONYCH JUŻ SYTUACJI, NIEKONIECZNIE MAJĄCYCH ZWIĄZEK Z CHWILĄ OBECNĄ CZY Z TWOIM OBECNYM ŻYCIEM.
MOCNO TRZYMAM ZA CIEBIE KCIUKI,
KATE
7. MÓWIENIE O DOŚWIADCZENIACH ŻYCIOWYCH
(TWIERDZENIA)
MÓWIĄC O DOTYCHCZASOWYCH DOŚWIADCZENIACH ŻYCIOWYCH CZYLI ABY BUDOWAĆ TZW. ZDANIA TWIERDZĄCE W CZASIE PRESENT PERFECT, ZACZNIJ OD OSOBY, NASTĘPNIE UŻYJ KLUCZA DOŚWIADCZEŃ ŻYCIOWYCH, CZYLI SŁOWA HAVE (MIEĆ) ORAZ CZYNNOŚCI/CZASOWNIKA W ASPEKCIE DOKONANYM (CZYLI W III FORMIE Z TABELKI CZASOWNIKÓW NIEREGULARNYCH LUB DODAJĄC DO NIEGO KOŃCÓWKĘ _ED).
JEŚLI DANY CZASOWNIK JEST REGULARNY, DODAJ DO JEGO FORMY PODSTAWOWEJ KOŃCÓWKĘ „_ED” (NP. WORK -> WORKED). JEŚLI NATOMIAST ZNAJDUJE SIĘ NA LIŚCIE CZASOWNIKÓW NIEREGULARNYCH, ZASTOSUJ JEGO TRZECIĄ (III) FORMĘ (NP. DO -> DONE). TA FORMA CZASOWNIKA TO TZW: „PAST PARTICIPLE” CZYLI: IMIESŁÓW BIERNY. ABY POBRAĆ LISTĘ CZASOWNIKÓW NIEREGULARNYCH (KLIKNIJ -> TUTAJ) / CHYBA, ŻE POBRAŁAŚ/EŚ JĄ W MODULE 6 KURSU 😉
SCHEMAT ZDANIA:
OSOBA + HAVE/HAS* + ________(ED/ III) + (SZCZEGÓŁY)
UWAGA!
CZASOWNIK HAVE JEST TAKI SAM DLA WIĘKSZOŚCI OSÓB, ALE DLA HE (ON), SHE (ONA), IT (TO/ONO) SŁOWO TO WYMAGA W CZASIE PRESENT PERFECT DODANIA KOŃCÓWKI –S. PORÓWNAJ:
I, YOU, WE, THEY = HAVE
(FORMY SKRÓCONE: I’VE, YOU’VE, WE’VE, THEY’VE…)
HE, SHE, IT = HAVE + S = HAS
(FORMY SKRÓCONE: HE’S, SHE’S, IT’S…)
(WIĘCEJ INFORMACJI O DODAWANIU KOŃCÓWKI „-S” DO CZYNNOŚCI WYKONYWANYCH PRZEZ: HE (ON), SHE (ONA), IT (TO/ONO) ZNAJDZIESZ W 5. MODULE KURSU). FORMY SKRÓCONE CZASOWNIKA HAVE SĄ BARDZO CZĘSTO STOSOWANE W CODZIENNEJ KOMUNIKACJI WIĘC WARTO JE DOBRZE PRZEĆWICZYĆ 🙂
ABY MAKSYMALNIE UŁATWIĆ CI PRZYSWOJENIE WIEDZY Z TEGO MODUŁU DO PRZYKŁADÓW ZDAŃ DODAŁAM KRÓTKIE KOMENTARZE. DZIĘKI NIM ŁATWIEJ WYCZUJESZ/ ZOBACZYSZ PRZYKŁADOWY KONTEKST STOSOWANIA CZASU PRESENT PERFECT
HAVE (A MEETING)/ MIEĆ (SPOTKANIE)
WE HAVE HAD A MEETING (THIS WEEK).
WE’VE HAD A MEETING (THIS WEEK).
MY „MAMY ODBYTE”/MIELIŚMY SPOTKANIE (W TYM TYGODNIU).
(WSZYSTKIE WYPOWIEDZI W CZASIE PEREFECT PODKREŚLAJĄ: „OBECNY SKUTEK LUB EFEKT” DZIAŁANIA. NP. DZIŚ/TEN TYDZIEŃ JESZCZE TRWA, ALE MAMY JUŻ WIELE „ZROBIONE” NP. ODBYLIŚMY JUŻ SPOTKANIE)
DO IT /ROBIĆ TO (O JAKIEJŚ CZYNNOŚCI)
I HAVE DONE IT // I’VE DONE IT (TODAY).
JA MAM TO ZROBIONE (DZIŚ).
JA ZROBIŁAM/EM* // JA DOKONAŁAM/EM* TEGO (DZIŚ)
GO TO WORK/ IŚĆ DO PRACY
WE HAVE /WE’VE GONE TO WORK.
MY POSZLIŚMY DO PRACY (I JESZCZE NIE WRÓCILIŚMY)
WE HAVE /WE’VE BEEN TO WORK.
MY BYLIŚMY W PRACY (I JUŻ WRÓCILIŚMY)
WARTO WIEDZIEĆ: GONE CZY BEEN?
SŁOWO „GONE” STOSUJEMY KIEDY KTOŚ GDZIEŚ POSZEDŁ/POJECHAŁ I JESZCZE NIE WRÓCIŁ.
SŁOWO „BEEN” STOSUJEMY KIEDY KTOŚ GDZIEŚ „BYŁ” CZYLI POSZEDŁ/POJECHAŁ, ALE JUŻ WRÓCIŁ 🙂
THINK (ABOUT…)/MYŚLEĆ (O CZYMŚ…)
I HAVE THOUGHT ABOUT IT.
JA „MAM„ O TYM POMYŚLANE.
(MAM TO PRZEMYŚLANE = MYŚLAŁAM/EM* O TYM)
GET (A JOB) // DOSTAĆ/OTRZYMAĆ (PRACĘ)
SHE HAS GOT*/GOTTEN* A JOB.
SHE’S GOT/ GOTTEN A JOB.
ONA OTRZYMAŁA PRACĘ.
[PODKREŚLAMY OBECNY REZULTAT/ EFEKT DZIAŁANIA, KIEDY NP. KTOŚ OD JAKIEGOŚ CZASU SZUKA PRACY I WRESZCIE JĄ OTRZYMAŁ]
WARTO WIEDZIEĆ: „GOT” CZY „GOTTEN”?
SŁOWO „GOTTEN” WYSTĘPUJE W AMERYKAŃSKIM ANGIELSKIM I PODKREŚLA ASPEKT „OTRZYMANIA” CZEGOŚ.
SŁOWO „GOT” WYSTĘPUJE W BRYTYJSKIM I GLOBALNYM ANGIELSKIM JAKO JEDYNA FORMA PRZESZŁA CZASOWNIKA „GET” 🙂
KIEDY MOWA O POSIADANIU, ZARÓWNO W AMERYKAŃSKIM JAK I W BRYTYJSKIM ANGIELSKIM SŁOWO „GOT” WYSTĘPUJE TAKŻE W CZASIE TERAŹNIEJSZYM (PRESENT SIMPLE). WÓWCZAS ŁĄCZY SIĘ ONO ZE SŁOWEM „HAVE” ABY WZMOCNIĆ KOMUNIKAT, NP.
I HAVE GOT A PHONE. (MAM/POSIADAM TELEFON)
I HAVE GOT/GOTTEN A LOT OF PHONECALLS TODAY.
(MAM „OTRZYMANYCH” WIELE ROZMÓW TELEFONICZNYCH = „ODEBRAŁAM/EM* DZIŚ WIELE TELEFONÓW”)
KNOW (IT*) / WIEDZIEĆ, ZNAĆ (TO*)
THEY’VE/ THEY HAVE KNOWN IT. / ONI TO WIEDZĄ*.
(REAKCJA NA OBECNĄ SYTUACJĘ, KIEDY NP. INFORMUJEMY KOGOŚ O CZYMŚ, A ONI JUŻ TO WIEDZĄ / „MAJĄ TO WIEDZIANE”)
SEE (A CLIENT/IT*) / WIDZIEĆ, SPOTYKAĆ* (KLIENTA/TO*)
HE HAS / HE’S SEEN IT*.
ON TO WIDZIAŁ (= ON „MA” TO JUŻ ZOBACZONE).
(PODKREŚLASZ EFEKT, NP. TO, ŻE KTOŚ MA COŚ JUŻ „DOŚWIADCZONE/ ZAŁATWIONE/ZROBIONE/ZOBACZONE”)
WANT (IT*) // CHCIEĆ (TO/TEGO*)
I’VE/ I HAVE WANTED IT (FOR A LONG TIME).
JA CHCĘ TO/TEGO* (OD DŁUGIEGO CZASU)
[WANT TO + CZYNNOŚĆ/CZASOWNIK]
I’VE / I HAVE WANTED TO BUY IT (FOR SOME TIME).
JA CHCĘ TO KUPIĆ (OD JAKIEGOŚ CZASU).
(PODKREŚLASZ, ŻE OD JAKIEGOŚ CZASU CZEGOŚ CHCESZ, JAKIEJŚ RZECZY LUB DZIAŁANIA)
TAKE (DOCUMENTS)/ BRAĆ (DOKUMENTY)
KATE HAS TAKEN DOCUMENTS.
KATE MA WZIĘTE DOKUMENTY. (KASIA WZIĘŁA DOKUMENTY)
PODKREŚLASZ TYM SAMYM OBECNY EFEKT DZIAŁANIA (NP. TO, ŻE NIE MUSIMY JUŻ PO NIE JECHAĆ BO KASIA/KATE JUŻ JE WZIĘŁA)
USE (A COMPUTER)/ UŻYWAĆ (KOMPUTERA)
PETER HAS USED YOUR COMPUTER.
PIOTR UŻYWAŁ TWOJEGO KOMPUTER
(PODKREŚLASZ OBECNY EFEKT, NP. TŁUMACZĄC DLACZEGO KOMPUTER JEST TERAZ WŁĄCZONY LUB ZNAJDUJE SIĘ W INNYM MIEJSCU ITP.)
7. MÓWIENIE O DOŚWIADCZENIACH ŻYCIOWYCH (PRZECZENIA)
TWORZĄC ZDANIA PRZECZĄCE W CZASIE PRESENT PERFECT, ZACZNIJ OD OSOBY, NASTĘPNIE UŻYJ SŁOWA HAVE (MIEĆ) ORAZ DODAJ DO NIEGO SŁOWO NOT (NIE). NASTĘPNIE UŻYJ CZYNNOŚCI/CZASOWNIKA W ASPEKCIE DOKONANYM (PAST PARTICIPLE).
SCHEMAT ZDANIA:
OSOBA + HAVE/HAS* + NOT + ________(ED/ III) + (SZCZEGÓŁY)
WARTO WIEDZIEĆ:
CZASOWNIK HAVE CZĘSTO WYSTĘPUJE W FORMIE SKRÓCONEJ. W PRZECZENIACH FORMA SKRÓCONA ŁĄCZY SIĘ ZE SŁOWEM NOT:
I / YOU/ WE / THEY + HAVEN’T + (CZASOWNIK + _ED/III)
NP. WE HAVEN’T DONE IT = NIE ZROBILIŚMY TEGO/ (NIE MAMY* TEGO „ZROBIONEGO”)
HE, SHE, IT + HASN’T + (CZASOWNIK + _ED/III)
NP. SHE HASN’T DONE IT = ONA TEGO NIE ZROBIŁA / (NIE MA TEGO „ZROBIONEGO”)
HAVE (A MEETING)/ MIEĆ (SPOTKANIE)
WE HAVEN’T HAD A MEETING (THIS WEEK).
WE HAVE NOT HAD A METING (THIS WEEK)
MY NIE MAMY(ODBYTEGO)//NIE MIELIŚMY SPOTKANIA (W TYM TYGODNIU).
(PODKREŚLAMY: „OBECNY EFEKT/STAN”. NP. „TEN TYDZIEŃ” JESZCZE TRWA, WIĘC CHOĆ NIE MAMY CZEGOŚ „ZROBIONEGO” TO DOPÓKI DANY CZAS NIE DOBIEGŁ KOŃCA WCIĄŻ MOŻEMY TO ZROBIĆ)
DO IT /ROBIĆ TO (O JAKIEJŚ CZYNNOŚCI)
I HAVE DONE IT (TODAY).
JA MAM TO ZROBIONE (DZIŚ).
JA ZROBIŁAM/EM* // JA DOKONAŁAM/EM* TEGO (DZIŚ)
GO TO WORK/ IŚĆ DO PRACY
WE HAVE NOT/HAVEN’T GONE TO WORK.
NIE POSZLIŚMY DO PRACY (WIĘC NAS TAM NIE MA)
WE HAVE NOT /HAVEN’T BEEN TO WORK.
MY NIE BYLIŚMY W PRACY.
THINK (ABOUT…)/MYŚLEĆ (O CZYMŚ…)
I HAVE NOT/ HAVEN’T THOUGHT ABOUT IT.
JA NIE „MAM O TYM POMYŚLANE”.
(NIE MAM TEGO PRZEMYŚLANEGO = NIE POMYŚLAŁAM/EM* O TYM)
GET (A JOB) // DOSTAĆ/OTRZYMAĆ (PRACĘ)
SHE HAS NOT GOT*/GOTTEN* A JOB.
SHE HASN’T GOT/ GOTTEN A JOB.
ONA NIE OTRZYMAŁA PRACY.
(„ONA JAK DOTĄD NIE MA PRACY” = PODKREŚLAMY OBECNY „EFEKT”)
KNOW (IT*) / WIEDZIEĆ, ZNAĆ (TO*)
THEY HAVE NOT/ HAVEN’T KNOWN IT.
ONI TEGO NIE WIEDZĄ. („NIE MAJĄ WIEDZIANEGO”)
(KIEDY NP. PODKREŚLAMY, ŻE ONI DOTYCHCZAS DANEJ RZECZY NIE WIEDZIELI I NP. DLATEGO OBECNA SYTUACJA WYGLĄDA TAK A NIE INACZEJ)
SEE (A CLIENT/ IT*) / WIDZIEĆ, SPOTYKAĆ* (KLIENTA/TO*)
HE HAS NOT/HASN’T SEEN IT*.
ON TEGO NIE WIDZIAŁ. („NIE MA TEGO ZOBACZONEGO”)
(PODKREŚLAMY CO KTOŚ JAK DOTĄD „MA DOŚWIADCZONE/ ZAŁATWIONE/ ZOBACZONE”, NP. KIEDY WSKAZUJEMY JAKĄŚ RZECZ/JAKIŚ DOKUMENT)
WANT (IT*) // CHCIEĆ (TO/TEGO*)
I HAVE NOT/ HAVEN’T WANTED IT (FOR A LONG TIME).
JA NIE CHCĘ TEGO* (OD DŁUGIEGO CZASU/ OD DAWNA)
[WANT TO + CZYNNOŚĆ/CZASOWNIK]
I HAVE NOT/ HAVEN’T WANTED TO BUY IT.
JA NIE CHCĘ TEGO KUPIĆ.
(PODKREŚLASZ, ŻE OD JAKIEGOŚ CZASU CZEGOŚ NIE CHCESZ, ŻE NIE CHCESZ JAKIEJŚ RZECZY LUB DZIAŁANIA I TEN STAN NP. CHĘĆ LUB JEJ BRAK „MASZ” JUŻ W SOBIE JAKIŚ CZAS)
TAKE (DOCUMENTS)/ BRAĆ (DOKUMENTY)
KATE HAS NOT/HASN’T TAKEN DOCUMENTS.
KATE „NIE MA WZIĘTYCH” /NIE WZIĘŁA DOKUMENTÓW)
PODKREŚLASZ TYM SAMYM OBECNY EFEKT (NP. TO, ŻE KASIA NIE WZIĘŁA DOKUMENTÓW WIĘC ICH TERAZ NIE MAMY)
USE (A* COMPUTER)/ UŻYWAĆ (KOMPUTERA)
SHE HASN’T USED HIS COMPUTER.
ONA NIE UŻYWAŁA JEGO KOMPUTERA.
(PODKREŚLASZ OBECNY EFEKT/ SYTUACJĘ. NP, ŻE TO NIE ONA UŻYWAŁA JEGO KOMPUTERA)
7. MÓWIENIE O DOŚWIADCZENIACH ŻYCIOWYCH (PYTANIA)
PYTAJĄC O DOŚWIADCZENIA ŻYCIOWE CZYLI ABY BUDOWAĆ PYTANIA W CZASIE PRESENT PERFECT, ZACZNIJ KLUCZA DOŚWIADCZEŃ ŻYCIOWYCH, CZYLI SŁOWA HAVE/HAS (MIEĆ) NASTĘPNIE UŻYJ OSOBY ORAZ CZYNNOŚCI/CZASOWNIKA W ASPEKCIE DOKONANYM (CZYLI W III FORMIE Z TABELKI CZASOWNIKÓW NIEREGULARNYCH LUB DODAJĄC DO NIEGO KOŃCÓWKĘ _ED).
SCHEMAT PYTAŃ:
HAVE/HAS* + OSOBA + ________(ED/ III) + (SZCZEGÓŁY)?
PAMIĘTAJ ABY DOPASOWAĆ FORMĘ CZASOWNIKA HAVE DO OSOBY:
I / YOU/ WE/ THEY = HAVE
HE/ SHE / IT = HAS
SCHEMAT ODPOWIEDZI:
(+) YES, OSOBA + HAVE/HAS
(-) NO, OSOBA + HAVEN’T / HASN’T
ZAUWAŻ, ŻE TEN SCHEMAT PYTAŃ I ODPOWIEDZI DOTYCZY TZW. PYTAŃ ZAMKNIĘTYCH, CZYLI TAKICH, KTÓRE W JĘZ. POLSKIM ZACZYNAJĄ SIĘ OD „CZY…?” I NA KTÓRE ODPOWIEDŹ NAJCZĘŚCIEJ BRZMI „TAK” LUB „NIE”. W JĘZYKU ANGIELSKIM NA PYTANIA TEGO TYPU ODPOWIADAMY NAJCZĘŚCIEJ SŁOWEM KLUCZEM TYPOWYM DLA DANEGO CZASU/KONTEKSTU SYTUACYJNEGO (NP. DO/ DID / HAVE), A NIE CZYNNOŚCIĄ (CZASOWNIKIEM) KTÓREJ DOTYCZY DANE PYTANIE (JEŚLI PRZERABIASZ TEN KURS PO KOLEI TO JUŻ TO PEWNIE ZAUWAŻYŁAŚ/EŚ). PAMIĘTAJ JEDNAK ABY SŁOWO KLUCZ DOPASOWAĆ DO OSOBY 🙂
HAVE (A MEETING)/ MIEĆ (SPOTKANIE)
HAVE WE HAD A MEETING (THIS WEEK)?
(+) YES, WE HAVE
(-) NO, WE HAVEN’T.
CZY MY „MAMY ODBYTE”/ MIELIŚMY SPOTKANIE (W TYM TYGODNIU)?
(+)TAK, MIELIŚMY*
(-) NIE, NIE MIELIŚMY*.
(PAMIĘTAJ ABY SŁOWO KLUCZ ZAWSZE DOPASOWAĆ DO OSOBY, KTÓREJ DOTYCZY ODPOWIEDŹ NP. „HAVE YOU…?” -> ” YES, I HAVE” )
DO IT /ROBIĆ TO (O JAKIEJŚ CZYNNOŚCI)
HAVE YOU DONE IT (TODAY)?
MASZ TO ZROBIONE / ZROBIŁAŚ TO (DZIŚ)?
(+) YES, I HAVE / TAK, MAM
(-) NO, I HAVEN’T / NIE, NIE MAM.
GO TO WORK/ IŚĆ DO PRACY
HAVE WE GONE TO WORK?
CZY MY POSZLIŚMY DO PRACY? (JESZCZE NIE WRÓCILIŚMY)
HAVE WE BEEN TO WORK?
CZY MY BYLIŚMY W PRACY? (JUŻ WRÓCILIŚMY)
(+) YES, WE HAVE
(TAK, POSZLIŚMY/BYLIŚMY)
(-) NO, WE HAVEN’T
(NIE, NIE POSZLIŚMY/ BYLIŚMY)
THINK (ABOUT…)/MYŚLEĆ (O CZYMŚ…)
HAVE YOU THOUGHT ABOUT IT?
CZY „MASZ„ O TYM POMYŚLANE?
(CZY MASZ TO PRZEMYŚLANE? = CZY MYŚLAŁEŚ/AŚ O TYM?)
GET (A JOB) // DOSTAĆ/OTRZYMAĆ (PRACĘ)
HAS SHE GOT*/GOTTEN* A JOB?
(+) YES, SHE HAS.
(-) NO, SHE HASN’T.
CZY ONA DOSTAŁA PRACĘ?
(+) TAK, DOSTAŁA*.
(-) NIE, NIE DOSTAŁA*.
[PODKREŚLAMY OBECNY REZULTAT/ EFEKT DZIAŁANIA, KIEDY NP. KTOŚ OD JAKIEGOŚ CZASU KTOŚ SZUKA PRACY I WRESZCIE JĄ OTRZYMAŁ]
KNOW (IT*) / WIEDZIEĆ, ZNAĆ (TO*)
HAVE THEY KNOWN IT?
CZY ONI TO WIEDZĄ*?
(+) YES, THEY HAVE. (TAK, WIEDZĄ)
(-) NO, THEY HAVEN’T. (NIE, NIE WIDZĄ)
(REAKCJA NA OBECNĄ SYTUACJĘ, KIEDY NP. INFORMUJEMY KOGOŚ O CZYMŚ I SPRAWDZAMY CZY ONI JUŻ TO WIEDZĄ / CZY „MAJĄ TO WIEDZIANE” CZY TEŻ JESZCZE NIE)
SEE IT* / WIDZIEĆ TO*
HAS HE SEEN IT?.
(+) YES, HE HAS.
(-) NO, HE HASN’T.
CZY ON TO WIDZIAŁ ?
(CZY ON „MA” TO JUŻ ZOBACZONE?)
(+) TAK, WIDZIAŁ.
(-) NIE, NIE WIDZIAŁ.
(DOPYTUJEMY O EFEKT, NP. TO, ŻE KTOŚ MA COŚ JUŻ „DOŚWIADCZONE/ ZROBIONE/ZOBACZONE”)
WANT (IT*) // CHCIEĆ (TO/TEGO*)
HAVE I WANTED IT (FOR A LONG TIME)?
(+) YES, I HAVE.
(-) NO, I HAVEN’T.
CZY JA CHCĘ TEGO (OD DŁUGIEGO CZASU)?
(+) TAK, CHCĘ.
(-) NIE, NIE CHCĘ.
[WANT TO + CZYNNOŚĆ/CZASOWNIK]
HAVE I WANTED TO BUY IT (FOR SOME TIME)?
CZY JA CHCĘ TO KUPIĆ (OD JAKIEGOŚ CZASU)?
(ODPOWIEDZI – JAK WYŻEJ*)
(TYMI PYTANIAMI PODKREŚLASZ, ŻE OD JAKIEGOŚ CZASU CZEGOŚ CHCESZ, JAKIEJŚ RZECZY LUB DZIAŁANIA)
TAKE (DOCUMENTS)/ BRAĆ (DOKUMENTY)
HAS KATE TAKEN DOCUMENTS?
(+) YES, SHE HAS.
(-) NO, SHE HASN’T.
CZY KATE „MA WZIĘTE”/ WZIĘŁA DOKUMENTY?
PODKREŚLASZ TYM SAMYM OBECNY EFEKT DZIAŁANIA (NP. TO, ŻE NIE MUSIMY JUŻ PO NIE JECHAĆ BO KASIA/KATE JUŻ JE WZIĘŁA)
USE (A* COMPUTER)/ UŻYWAĆ (KOMPUTERA)
HAS HE USED HER COMPUTER?
CZY ON UŻYWAŁ JEJ KOMPUTERA?
(+) YES, HE HAS. / TAK, UŻYWAŁ.
(-) NO, HE HASN’T. / NIE, NIE UŻYWAŁ.
(?) I DON’T KNOW. /NIE WIEM
(PODKREŚLASZ OBECNY EFEKT DZIAŁANIA, KIEDY NP. WYDAJE CI SIĘ, ŻE KTOŚ UŻYWAŁ JEJ KOMPUTERA BO NP. JEST WŁĄCZONY)
PYTANIA ZAMKNIĘTE (PYTANIA TYPU TAK/NIE)
BEZ WZGLĘDU NA CZAS W JAKIM TWORZYMY PYTANIE, WARTO WIEDZIEĆ, ŻE W JĘZYKU ANGIELSKIM PYTANIA DZIELIMY NA:
-> PYTANIA „ZAMKNIĘTE”
-> PYTANIA „SZCZEGÓŁOWE”.
PYTANIA ZAMKNIĘTE (CZYLI TE NA KTÓRE ODPOWIADAMY: TAK/NIE) JUŻ POZNAŁAŚ/EŚ. WIESZ WIĘC, ŻE ZACZYNAJĄ SIĘ ONE OD SŁOWA KLUCZA (NP. TO BE*/ DO / DID / HAVE…), KTÓRY SŁUŻY TAKŻE DO UDZIELANIA KRÓTKICH, KONKRETNYCH ODPOWIEDZI ORAZ DO TWORZENIA ZDAŃ PRZECZĄCYCH W DANYM CZASIE/ TEMACIE.
SCHEMAT PYTANIA ZAMKNIĘTEGO:
SŁOWO KLUCZ + OSOBA* + CZYNNOŚĆ + (SZCZEGÓŁY) ?
SCHEMAT ODPOWIEDZI:
(+) YES, OSOBA + SŁOWO KLUCZ
(-) NO, OSOBA + SŁOWO KLUCZ + NOT
PRZYKŁADY PYTAŃ ZAMKNIĘTYCH Z ODPOWIEDZIAMI:
ARE YOU HAPPY?
(+) YES, I AM // (-) NO, I’M NOT.
IS SHE HAPPY?
(+) YES, SHE IS // (-) NO, SHE ISN’T.
WERE YOU HAPPY?
(+) YES, I WAS // (-) NO, I WASN’T.
WAS SHE HAPPY?
(+) YES, SHE WAS // (-) NO, SHE WASN’T.
DO YOU DO SPORT? / CZY UPRAWIASZ SPORT?
DO YOU LISTEN TO MUSIC EVERY DAY? /CZY SŁUCHASZ MUZYKI KAŻDEGO DNIA?
(+) YES, I DO. // (-) NO, I DON’T.
DID YOU DO SPORT? CZY UPRAWIAŁEŚ/AŚ SPORT?
DID YOU LISTEN TO MUSIC? CZY (PO)SŁUCHAŁAŚ/EŚ MUZYKI?
(+) YES, I DID. // (-) NO, I DIDN’T.
HAVE YOU DONE SPORT? CZY „MASZ UPRAWIANY” SPORT?
(CZY JAK DOTĄD UPRAWIAŁEŚ SPORT?)
HAVE YOU LISTENED TO MUSIC?
CZY (JAK DOTĄD) SŁUCHAŁAS/EŚ MUZYKI?
(+) YES, I HAVE. // (-) NO, I HAVEN’T.
WARTO WIEDZIEĆ:
BUDOWANIE KRÓTKICH PYTAŃ I ODPOWIEDZI W POSZCZEGÓLNYCH CZASACH ANGIELSKICH JEST BARDZO PROSTE. WYSTARCZY POZNAĆ I POĆWICZYĆ POSZCZEGÓLNE SŁOWA KLUCZE (OMAWIAM JE SZCZEGÓŁOWO W POSZCZEGÓLNYCH MODUŁACH TEGO KURSU) ABY ZACZĄĆ SKUTECZNIEJ SIĘ KOMUNIKOWAĆ. JEST BARDZO WAŻNE ABYŚ TWORZYŁ/A I WIELOKROTNIE ĆWICZYŁ/A POSZCZEGÓLNE ZDANIA I PYTANIA NA GŁOS – TYLKO WÓWCZAS BĘDZIESZ W STANIE PŁYNNIE UŻYWAĆ ICH W ROZMOWACH Z INNYMI.
PYTANIA SZCZEGÓŁOWE I SŁOWA PYTAJĄCE
PYTANIA SZCZEGÓŁOWE (CZYLI TYPU: KTO/ GDZIE/ KIEDY/ JAK/ DLACZEGO…) SĄ ZAZWYCZAJ BARDZO PODOBNIE DO PYTAŃ ZAMKNIĘTYCH, Z TĄ RÓŻNICĄ, ŻE ZACZYNAJĄ SIĘ OD SŁOWA PYTAJĄCEGO. TE SŁOWA TO:
WHAT? = CO?
WHEN? = KIEDY?
WHAT TIME? = O KTÓREJ?
WHO? = KTO?
WHO…WITH? = Z KIM?
WHOSE…? = KOGO…? (COŚ JEST/ „DO KOGO NALEŻY”)
WHICH? = KTÓRY
WHERE? = GDZIE?
WHY? = DLACZEGO?
HOW? = JAK?
HOW LONG? = JAK DŁUGO? / „OD JAK DAWNA?”
NAJWAŻNIEJSZE Z NICH ZAZNACZYŁAM NA CZEROWNO – WARTO JE SOLIDNIE ĆWICZYĆ, GDYŻ ZDECYDOWANIE UŁATWIĄ CI ONE KOMUNIKACJĘ. WIERZĘ, ŻE ŚWIETNIE DASZ SOBIE RADĘ.
SCHEMAT PYTANIA SZCZEGÓŁOWEGO:
SŁOWO PYTAJĄCE + SŁOWO KLUCZ + OSOBA* + CZYNNOŚĆ + (SZCZEGÓŁY) ?
SCHEMAT ODPOWIEDZI:
PYTANIA SZCZEGÓŁOWE WYMAGAJĄ ZAZWYCZAJ DŁUŻSZEJ ODPOWIEDZI. TWORZĄ JE ZAZWYCZAJ DŁUŻSZE ZDANIA DOPASOWANE DO CZASU/ KONTEKSTU I OSOBY, KTÓREJ DOTYCZY PYTANIE (PRZYKŁADY ZNAJDZIESZ PONIŻEJ)
PRZYDATNE ZWROTY/ ODPOWIEDZI:
I DON’T KNOW (NIE WIEM)
I DO IT … (ROBIĘ TO…)
I DIDN’T KNOW (NIE WIEDZIAŁAM/EM)
I DID IT… (ZROBIŁAM/EM TO…)
PRZYKŁADOWE PYTANIA I ODPOWIEDZI:
WHEN ARE YOU HAPPY? / (KIEDY JESTEŚ SZCZĘŚLIWA/Y?)
(I AM HAPPY) WHEN I HELP PEOPLE.
(JESTEM SZCZĘŚLIWA/Y) KIEDY POMAGAM LUDZIOM.
WHY IS SHE HAPPY? / DLACZEGO ONA JEST SZCZĘŚLIWA?
(SHE IS HAPPY) BECAUSE* SHE HELPS PEOPLE.
(ONA JEST SZCZĘŚLIWA PONIEWAŻ* ONA POMAGA LUDZIOM)
[*SŁOWO „BECAUSE” BARDZO CZĘSTO ZACZYNA ODPOWIEDZI NA PYTANIA Z „WHY”]
WHERE WERE YOU? / GDZIE BYŁAŚ/EŚ?
(I WAS) IN THE PARK / (BYŁAM/EM) W PARKU
WHY WAS SHE HAPPY? (DLACZEGO ONA BYŁA SZCZĘŚLIWA?)
SHE WAS HAPPY BECAUSE SHE HELPED PEOPLE.
(ONA BYŁA SZCZĘŚLIWA PONIEWAŻ POMOGŁA LUDZIOM)
WHERE DO YOU DO SPORT? / GDZIE UPRAWIASZ SPORT?
I DO SPORT IN THE PARK. / UPRAWIAM SPORT W PARKU.
WHO DO YOU DO SPORT WITH? / Z KIM UPRAWIASZ SPORT?
I DO SPORT ALONE OR WITH FRIENDS.
JA UPRAWIAM SPORT SAM/A LUB Z PRZYJACIÓŁMI.
WHEN DO YOU LISTEN TO MUSIC? / KIEDY SŁUCHASZ MUZYKI?
I LISTEN TO MUSIC EVERY DAY.
(SŁUCHAM MUZYKI KAŻDEGO DNIA/ CODZIENNIE)
WHAT TIME DID YOU DO SPORT? O KTÓREJ (GODZINIE) UPRAWIAŁEŚ/AŚ SPORT?
I DID SPORT AT TEN O’CLOCK.
UPRAWIAŁAM/EM SPORT O (GODZINIE) 10.00
[KIEDY CHCESZ POWIEDZIEĆ „O KTÓREJ” GODZINIE… , UŻYWAJ PRZYIMKA „AT„]
WHO DID YOU DO SPORT WITH? Z KIM UPRAWIAŁAŚ/EŚ SPORT?
I DID SPORT ALONE // I DID SPORT WITH FRIENDS.
UPRAWIAŁAM/EM SPORT SAM(A) // UPRAWIAŁAM SPORT Z PRZYJACIÓŁMI.
WHICH SPORT DID YOU DO? // JAKI SPORT UPRAWIAŁAŚ/EŚ?
(I DID) YOGA/ KARATE. // (ĆWICZYŁAM/EM) JOGĘ/ KARATE.
HOW LONG HAVE YOU DONE IT?
(JAK DŁUGO / PRZEZ JAK DŁUGI CZAS „TO ROBISZ”?*)
I HAVE DONE IT FOR A LONG TIME.
ROBIĘ TO* OD DAWNA/ OD DŁUGIEGO CZASU/ „PRZEZ DŁUGI CZAS”.
(DOSŁOWNIE: „MAM DOŚWIADCZENIE” W ROBIENIU TEGO PRZEZ DŁUGI CZAS)
ZAUWAŻ, ŻE PONIEWAŻ CZAS PRESENT PERFECT NIE MA ODPOWIEDNIKA W JĘZ.POLSKIM NIE ZAWSZE MOŻNA DOSŁOWNIE PRZETŁUMACZYĆ KONTEKST PYTANIA. JEŚLI JEDNAK ZAPAMIĘTASZ, ŻE CZAS PRESENT PERFECT PODKREŚLA OBECNE EFEKTY PODEJMOWANYCH PRZEZ NAS DZIAŁAŃ CZY NASZYCH DOTYCHCZASOWYCH DOŚWIADCZEŃ ŻYCIOWYCH NA PEWNO WIELE CI TO UŁATWI.
PAST SIMPLE CZY PRESENT PERFECT?
WARTO WIEDZIEĆ
MÓWIĄC O TYM CO KTOŚ ZROBIŁ W KONKRETNIE OKREŚLONEJ, ZAMKNIĘTEJ JUŻ PRZESZŁOŚCI (NP. WCZORAJ/ROK TEMU) CZYLI PODAJĄC SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZESZŁOŚCI STOSUJEMY CZAS PAST SIMPLE (PATRZ: MODUŁ 6 KURSU)
NATOMIAST KIEDY ROZPOCZYNAMY ROZMOWĘ NA TEMAT OGÓLNYCH, DOTYCHCZASOWYCH DOŚWIADCZEŃ ŻYCIOWYCH ZAZWYCZAJ STOSUJEMY WŁAŚNIE CZAS PRESENT PERFECT GDYŻ TAK DŁUGO JAK ŻYJEMY „MAMY” SZANSĘ WIELE JESZCZE ZROBIĆ I DOŚWIADCZYĆ. (STĄD SŁOWO: „HAVE” W TYM CZASIE – PODKREŚLAJĄCE, CO „MAMY” JAK DOTĄD, CZYLI DOTYCHCZAS: ZROBIONE/ DOKONANE/ DOŚWIADCZONE – I TO WŁAŚNIE JEST NAJWAŻNIEJSZĄ FUNKCJĄ TEGO CZASU).
BARDZO CZĘSTO ZACZYNAJĄC TEMAT DOŚWIADCZEŃ ŻYCIOWYCH STOSUJEMY CZAS PRESENT PERFECT, A PRZECHODZĄC DO SZCZEGÓŁÓW (NP. KIEDY/ GDZIE/Z KIM/ JAK…) WYRAŻAMY JE JUŻ CZASEM PAST SIMPLE
PRZYKŁADOWY DIALOG:
HAVE YOU DONE IT?
(MASZ TO ZROBIONE/ „ZROBIŁEŚ TO?” -> PYTANIE O OBECNY EFEKT)
-> YES, I HAVE.
-> TAK, ZROBIŁAM/EM.
WHY DID YOU DO IT? // (DLACZEGO TO ZROBIŁAŚ/EŚ?
-> I DID IT BECAUSE IT WAS IMPORTANT.
(ZROBIŁAM/EM TO BO TO BYŁO WAŻNE).
WHEN DID YOU DO IT? // (KIEDY TO ZROBIŁAŚ/EŚ?)
-> I DID IT YESTERDAY.
(ZROBIŁAM/EM TO WCZORAJ)
PODSUMOWUJĄC:
KIEDY MÓWISZ DOKŁADNIE KIEDY COŚ ZROBIŁEŚ, LUB KIEDY COŚ SIĘ WYDARZYŁO (NP. 5 MINUTES/ HOURS/ DAYS/ YEARS AGO – 5 MINUT/GODZIN/ DNI/ LAT TEMU) STOSUJ CZAS PAST SIMPLE.
NP. I DID IT 5 HOURS AGO.
ZROBIŁAM TO 5 GODZIN TEMU.
CZAS PRESENT PERFECT STOSUJ KIEDY MÓWISZ „OGÓLNIE”, ŻE KTOŚ „MA COŚ ZROBIONE/ZAŁATWIONE”, ŻE „MA” JAKIEŚ DOŚWIADCZENIE, CZYLI, ŻE COŚ ZROBIŁ, ALE GDY NIE MÓWISZ KIEDY DOKŁADNIE MIAŁO TO MIEJSCE. UŻYWAJ TEGO CZASU TAKŻE WTEDY KIEDY MÓWISZ ILE RAZY (JAK DOTĄD) KTOŚ COŚ ZROBIŁ:
NP. I HAVE DONE IT (ONCE/ TWICE/ MANY TIMES).
JA (JUŻ) TO ZROBIŁAM* //JA JUŻ „MAM TO ZROBIONE” (RAZ/ DWA RAZY/ WIELE RAZY).
OKREŚLANIE CZĘSTOTLIWOŚCI:
1 x = ONCE (RAZ)
2 x = TWICE (DWA RAZY)
3 x = THREE TIMES (TRZY RAZY)
… x = … RAZY
(A) FEW TIMES = KILKA RAZY
MANY TIMES = WIELE RAZY
(WYRAŻENIA TE UMIESZCZAMY NA KOŃCU WYPOWIEDZI).
WYSTARCZY TO TROCHĘ POĆWICZYĆ A NA PEWNO STANIE SIĘ O WIELE PROSTSZE.
MOCNO TRZYMAM ZA CIEBIE KCIUKI!
